Radmanci
Radmanci je mesto u opštini Berane u Crnoj Gori. Prema popisu iz 2003. bilo je 311 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 524 stanovnika).
Prema poslednjem popisu iz 2011 godine ima 477 stanovnika, a 84 domaćinstva.
Prosečna starost stanovništva iznosi 33,3 godina (32,2 kod muškaraca i 34,3 kod žena)
Radmanska klisura i njene tajne
Radmanska klisura krije mnoge tajne i mnoge pećine, koje obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima, stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima. Radmanska klisura ima i čari koje je hiljadama godina skriva duboko u svom podzemlju. Da bi bar dijelom otškrinula ljepote pećinskih dubina, potrbno nam je Speleološko društvo. Jer unutrašnjost pećina oduvjek bila jak motiv za istraživanje ljudima koji su imali hrabrosti da zakorače u zemljinu unutrašnjost i upuste se u osvajanje nepoznatog, zbog čega su oduvijek izazivale strahopoštovanje pa su ljudi za njih vezivali nevjerovatne događaje, pripisivali im natprirodne moći.Otkrivanjem pećina u Radmanskoj klisuri bio bi učinjen veliki korak naprijed u povećanju broja turističkih motiva, a potencijalnom gostu pružila bi se prilika da doživi i vidi što malo gdje može vidjet. Radmanska klisura je kao lijepa djevojka, svi se hvalimo sa njom, uživamo da je gledamo i pričamo kako takve ljepote nema na svijetu.
Pa nije da nema, ima, ali s obzirom da smo narod koji malo putuje, a izgleda još manje koristi Internet – na znamo šta sve postoji na svijetu. Činjenica je da smo kao narod dobili od Boga maleni biser – toliko ljepote na tako malom prostoru.Pomišljam da je naša velika sreća što nam je Bihor totalno zaostao i što ima očuvanu prirodu i što ga, osim u retoričkim obećanjima, niko istinski nije ubacio u šemu modernog “turističkog i svakog drugog razvoja”. To je šansa da se Bihoru ne ponovi greška koja je već urađena.
Kažu da u Bihoru nema posla: pa evo – zašto bihorci ne srede Radmansku klisuru i učine je dostupnim široko zainteresovanom broju turista koji bi tu atrakciju sigurno rado posjećivali? Uz malo sređivanja, čak i djeca i ne toliko fizički spremni ljudi (predsednici Mjesnih zajednica da pokrenu jednu od takvih akcija) bez problema mogu obići ove pećine! To je prilika da se naplaćuje ulaznica, prodaju suveniri, knjige, marketinški materijal koji bi bio osmišljen i urađen… Možda nije u pitanju velika zarada kako smo mi svi navikli da u Crnoj Gori zarađujemo, ali – turisti koji dođu da obiđu Radmansku klisuru i njene atrakcije – sigurno će se zadržati i u Petnjicu, popiti piće i malo po malo – zaradiće se malo novac za dalje ispitivanje.Sa druge strane, razmišljam da je možda bolje da ostane sve ovakvo kakvo jeste – jer kada naši “biznismeni” uđu u neki posao “održivog razvoja” možemo se pozdraviti vrlo brzo sa tim blagom.Obilazak Radmanske klisure i njenih pećina je bez sumnje, atrakcija i doživljaj koji svako treba da proba. Naravno, ne bez vodiča i osobe koja poznaje pećinu. Nezaboravna uspomena je tu, a raduje i činjenica da su pećine dostupna gotovo svima koji požele da u nju uđu, čak i onima bez kondicije ili najmlađim posjetiocima. Prljanje je zagarantovano, tako da treba obući staru odjeću šlem i dobre cipele ili čizme. Nezaobilazni dio opreme u pećini su lampe,konopci, fotoaparati, i najmanje dva seta baterija, jer blicevi su (za sada) jedini izvor svjetla pomoću kojeg se može napraviti fotografija, ali – garantovano ćete imati nestvarnu uspomenu u svom (digitalnom) albumu!
Kako god bilo da bilo, ako imate prilike i volje, u ovoj 2012 godini, treba organizovat obilazak Radmanske klisure i njenih pećina kao jednu od lokacija koja će Vam uljepšati život! Trebalo bi organizovat jednu grupu ljudi koja bi radila na projektu koji bi po mom ličnom predlogu nazvala “Zavičajno udruženje BIHOR”
Ovaj članak je pročitan 8430 puta
One thought on “Radmanci”
SELO BROD (Radmance)
(Popis iz 1571. godine)
pripada Bihoru a pripada timaru Balije b. Ahmeda
Đuro Sladonja; Radota Đuro; Vuk Đuro neoženjen; Mihailo Đuro neoženjen; Marko Stepan; Vuk Marko; Miloš Marko neoženjen; Večiurin Vojin; Vujica Voja; Mihailo Večurin neoženjen; Radoje Radič; Petar Radoje; Pavle Radul; Cvetko Radul neoženjen; Stepan Radul neoženjen; Radoje Radul neoženjen; Dragić Milko; Ranko Dragić; Vojin Dragić neoženjen; Janko Ranko; Vukoje Ranko; Đuro Ranko neoženjen; Radivoj Dimitar; Radisav Radivoj; Nikola Radivoj neoženjen; Damjan Rajin; Jovan Rajin; Simeun Rajin neoženjen; baština Vukča u rukama stanovnika ovog sela; Baština Radevac drže je stanovnici ovog sela.
Kuća 19 neoženjenih 11
Sjeverno od Petnjice na izlatu Radmanske klisure, sa lijeve strane Radmanske rijeke, nalazi se potes Brod koji sada pripada selu Radmance. Samo ime Brod je označavao mjesto gdje se prelazi rujeka. To potvrđuje i izreka koja se i danas koristi „ne izuvaj se prije broda.“ Brod se kao selo pominje u popisu 1571. godine gdje je popisano 19 kuća i 11 neoženjenih Sva popisana imena su hrišćanska. Iz popisa se vidi da dvije baštine su u rukama ovog sela.
Kao selo Brod se ne pojavjluje u kasnijim popisima već se pominje kao potes u okviru sela Radmanci do današnjh dana. Školska zgrada u Radmancima se nalazi na ovom mjestu pa građani često kažu „kod škole na Brodu.“
Iako se Radmanci ne pominju ovim popisom, a sada pripadaju MZ Petnjica (Opštini Petnjica), zaslužuje veliku pažnju zbog svog bogatog kultunog nasljeđa. Kako je selo u dolini Radmanske rijeke, između Veljeg vrha i Radmanskih krša, prirodni uslovi su povoljni za zemljoradnju i voćarstvo pa nije ni čudo što je tu bilo naselja od davnina. Da je selo bilo naseljeno još u doba eneolita govore nalazi sa arheološkog lokaliteta Torine u Radmanskoj klisuri. Arheološka istraživanja na ovom lokalitetu vršio je Polimski muzej iz Berana i ona mijenjaju dosadašnja saznanja o praistorijskim kulturnim uticajima na području Polimlja, a možda i Crne Gore. Prva istraživanja počela su osamdesetih godina XX vijeka a u istraživanjima 1998, 2007, a posebno 2011. godine registrovan je kao eneološki bronzanodobski lokalitet od četvrtog do drugog milenijuma. Pronađeni materijal pokazuje da je najdublji kulturni sloj vinčanski, a potom se hronološki sedimenti ređaju sve do bronzanog doba.
Da je selo bilo naseljeno kroz vijekove pokazuju nazivi „Staro groblje“ i „Crkvište“, kao i, „Jerinina gradina – pećina u Klisuri. U Radmancima postoji nekoliko toponima koji upućuju na ime, kao npr.: Ilijino guvno, Miladine, Vukov brijeg, Bahtova međa, Mešina ravan, Osmanov strn, Selimova njiva itd.
Posebna karakteristika ovog sela je da na osnovu broja stanovnika ima najveći broj žitelja – stogodišnjaka, i to ne samo u okruženju već i u Evropi. To ptvrđuju i primjeri: Kaja Ličina živjela je 113 godina, Šaćir Ličina 103 godine, Džemila Kožar 116 godina itd.
Iz popisa iz 1571 godine, dolazi se do zaključka da je u MZ Petnjica stanovništvo bilo pretežno hrišćansko, jer od 149 kuća i baština, samo 28 drže muslimani. Dva čifluka u Petnjici drže muslimani i daju na njih određeni ušur. Dajući određene dažbine za svoja baštine i čifluke vidi se da je većina stanovništva imala rajinski status. Kako ovim popisom, tako i popisom stočnog fonda iz 1585. godine po imenima obveznika primjećuje se da sva imena nisu srpska. Turski putopisac i geograf Hadži Kalfa, XVII vijek piše da u Bihoru žive Srbi i Arbanasi (albanski katolici), a u Rožajama samo Srbi. Pomenuti popis govori da je osim pomenutih Srba i Arbanasa na prostorima Bihora bilo i muslimanskog življa, ali u manjem broju.
Kako za cio Bihor tako i za područje MZ Petnjice karakteristično je iseljavanje i doseljavanje brojnih grupacija. Međutim, kontinuitet života u ovom dijelu Bihora nije se prekidao. Struktura i sastav stanovništva su se mijenjali naročito zbog čestih ratova pa kao posledica toga su i velike sobe stanovništva među kojima su najveće iz 1690, 1737. i 1878. godine . Poslije svakog završenog ratabroj stanovnika je bivao sve manjišto posebno pokazuju popisi stanovništva iz 1913. i 1921. godine. Iseljavanje sa ovog područja je izraženo tokom i poslije balkanskih ratova, potom Prvog i Drugog svjetskog rata, kao i poslednjih događaja 1991 – 2001. godine. Broj stanovnika na području MZ Petnjca bio je najveći 80-tih godina XX vijeka i od tada je u stalnom opadanju što potvrđuje i poslednji popis stanovništva Crne Gore iz 2011. godine. Popisom 2011. godine nisu obuhvaćeni stanovnici sa ovog područja koji se nalaze na privremenom radu u zemljama okruženja, Evrope i šire.
Sva ova pomijeranja stanovništva kao i pojačamna islamizacija, naročito u XVIII vijeku, uticala su i na mijenjanje nacionalne strukture na ovom prostoru. Tako ranije većinsko pravoslavno stanovništvo brojčano je u opadanju a sve više raste procenat muslimanskog stanovništva. Na to pokazuje popis domaćinstava iz 1851. godine da da bi popis stanovništva iz 2003. godine pokazao da je na području MZ Petnjica većinsko bošnjačko stanovništvo.